Gouden kalf
Wat was het toch dat het volk Israël uit het Oude Testament zo aantrok in het vereren van afgodsbeelden? Want ze moesten toch geweten hebben dat die door hen zelf gemaakte beelden geen enkele macht hadden? Dat gold met name voor het uitverkoren volk dat onder leiding van Mozes uit Egypte was gevlucht. Zij hadden de tien bovennatuurlijke plagen al gezien en waren daarna getuigen van de spectaculaire doortocht door de Rode Zee. En of je nou gelooft dat er aan beide zijden wanden van water stonden of dat al het water weggeblazen werd door een sterke wind, het blijft een overduidelijk wonder dat volgens mij hoe dan ook indrukwekkend moet zijn geweest. En de volgende tekst zegt dat ook het volk zelf toen zeer onder de indruk was.
“Zo verloste de HEERE Israël op die dag uit de hand van de Egyptenaren. En Israël zag de Egyptenaren dood aan de oever van de zee liggen. Toen zag Israël de machtige hand die de HEERE tegen de Egyptenaren gekeerd had, en het volk vreesde de HEERE en geloofde in de HEERE en in Mozes, Zijn dienaar.
Exodus 14 vers 30 en 31
Alleen duurde dat niet heel erg lang. Want na een paar dagen begonnen ze weer te klagen tegen Mozes dat het water dat ze gevonden hadden bitter was. Maar de wonderen bleven maar komen want toen Mozes, in opdracht van God, een stuk hout in het water gooide werd het weer drinkbaar. Verder zorgde God in de morgen voor het “dagelijkse” brood uit de hemel en op het einde van de dag voor kwartels om in de vleesbehoefte te voorzien. Vervolgens zagen zij de wolk die hen elke dag leidde en toen Mozes de berg Sinaï opliep zagen zij allerlei bovennatuurlijke verschijnselen.
Maar ook daar stonden ze niet al te lang bij stil, want toen Mozes voor hun idee te lang wegbleef vervielen zij meteen weer in hun oude patroon en eisten van Aäron, de broer van Mozes, dat hij een afgodsbeeld voor hen maakte en dat werd het bekende gouden kalf.
Het lijkt er echt op dat dit volk eigenlijk helemaal niet gered had willen worden. Ze waren liever in Egypte gebleven en zij deelden deze hartenwens dan ook voortdurend met Mozes. Het is ook hier weer duidelijk dat mensen niet tot geloof komen door het zien van wonderen, maar dat het weer gewoon een kwestie is van wel of niet willen. Want ook bijvoorbeeld al de wonderen die onze Here Jezus deed tijdens Zijn aardse rondwandeling overtuigden de machthebbers van die tijd niet dat Hij de beloofde Messias was. Maar als het alleen een kwestie is van niet willen, wat moesten ze dan toch met al die afgodsbeelden?
Ik geloof ook zeker niet dat het volk Israël toen dom of primitief was. Wij krijgen tegenwoordig regelmatig, tot vervelens toe, het evolutie narratief te horen dat zegt dat de mens vroeger een aapachtig wezen was en in de laatste honderdduizend jaar evolueerde tot het “superieure” menselijke ras dat wij nu zijn. Alleen is dat wat mij betreft letterlijk een broodje aap verhaal omdat dat eigenlijk helemaal niet kan. Technisch is de mens er natuurlijk wel op vooruit gegaan, maar dat komt voornamelijk omdat wij voortborduren op de kennis van onze voorouders, biologisch worden wij echter op geen enkele wijze beter. Want in elke nieuwe generatie komen er ongeveer honderd mutaties bij. De genen in ons DNA worden gekopieerd van de genen van onze beide ouders tijdens de conceptie en dat levert dus elke keer weer kopieerfouten op. En omdat er dus elke generatie meer fouten bijkomen lijkt het mij niet zo moeilijk te begrijpen dat er eerder sprake is van een verslechtering of achteruitgang dan dat er sprake is van evolutie of vooruitgang. Ik merkte dit ook al op in mijn eigen leven omdat ik zelf rond mijn vijftigste een leesbril moest gaan gebruiken terwijl mijn vader die pas nodig had op zijn zesenvijftigste.
Volgens de Bijbel is de mens perfect geschapen en is het pas na de zondeval een aflopende zaak geworden. Het is ook te zien aan de leeftijden van de mensheid die van bijna duizend jaar aan het begin van de schepping terug liepen naar de plus/minus tachtig jaar van nu. En omdat Mozes en het Israëlische volk dus minder mutaties hadden ondergaan dan wij in onze huidige generatie, geloof ik dat zij mogelijk zelfs intelligenter waren dan wij nu. Maar dat maakt het volgens mij alleen maar vreemder waarom ze zo gek waren op die afgodsbeelden.
De wereld gebruikt trouwens liever een wat minder beschuldigende naam voor afgoden, namelijk “idolen”. Misschien was het daarom dat ik er persoonlijk pas op latere leeftijd achter kwam dat “idool” letterlijk “afgod” betekent? Het is mij altijd geleerd dat afgodsbeelden symbool staan voor alles wat je van God weghoudt. En in onze generatie kunnen dat duizend en één dingen zijn.
Het kan bijvoorbeeld gaan om het vereren van sport of sporthelden, filmsterren of muziekgroepen. Of dat je allerlei ideologieën en filosofieën boven alles stelt. Het is ook heel populair, vooral onder atheïsten, om “de wetenschap” te verheffen als de absolute autoriteit. Of je kunt je vertrouwen stellen in de politiek of in politieke leiders. (Deze kan ik mij eerlijk gezegd moeilijk voorstellen!) Of aanbid je de hogere kunsten en kijk je minzaam neer op het gepeupel dat de moderne abstracte schilderijen niet kan waarderen als die mogelijk bestaan uit één rood of uit één blauw vlak. Je kunt ook moeder aarde en het milieu verhogen tot het belangrijkste in je leven en het maakt dan niet meer uit of je het opwarmingsverhaal wel of niet kunt bewijzen.
Of dat je alles doet voor je carrière en het spekken van je bankrekening of gaat het je wellicht meer om de mogelijke macht die je daardoor kunt verkrijgen. Of zijn misschien je uitgaansleven en je vriendenkring nummer één in je leven. Of word je leven bezeten door de pornografie wat steeds een beetje gekker moet worden om nog bevredigend te kunnen zijn. Of zijn je hobby’s of verzamelingen je persoonlijke afgoden die al je tijd opeisen. Of is het je telefoon en de daarbij behorende sociale media die je leven beheersen, want ik zie bijvoorbeeld steeds meer mensen op straat lijdzaam achter hun telefoon aanlopen. Of zijn het je kinderen, of moet ik zeggen, je prinsen en prinsessen die bij jou de dienst uitmaken?
Onze generatie heeft duidelijk geen tekort aan afgoden!
Ik denk dat al deze dingen te maken hebben met een tijdens de schepping ingelegd Godsbesef. En dat verlangen om te aanbidden zit in ons of we nu wel of niet in God geloven. En als christenen weten wij dat alleen onze almachtige God die aanbidding waard is. Voor de zondeval was dit verlangen puur en werkte dit zoals het bedoeld was. Net zoals bijvoorbeeld onze seksuele verlangens die ook in ons gelegd zijn om van te genieten in de juiste context. Namelijk binnen het huwelijk tussen één man en één vrouw, maar die na de zondeval extreem veel perversies opleverden. En volgens mij kun je op dezelfde manier ook stellen dat het vereren van allerlei afgoden in wezen een perversie is van het oorspronkelijke goede verlangen om één God te aanbidden.
Nu is het volgens mij zo dat de mensen uit de tijd van Mozes lang niet zoveel dingen hadden waar ze “idolaat” van konden worden. En wellicht waren prachtige met vakmanschap gemaakte beelden het enige waar ze hun verlangen, om iets hogers te vereren, op konden richten?
Dit gezegd hebbende denk ik dat het meer waarschijnlijk is dat het hun niet zozeer ging om de beelden op zich maar meer om het verlangen bij de wereld te horen. Misschien een bewijs hiervoor is dat toen het volk om een afgod vroeg, het hen volgens mij niet zo veel uitmaakte hoe dat afgodsbeeld eruit kwam te zien omdat Aäron bepaalde wat voor soort beeld het werd.
“Toen het volk zag dat het lang duurde voor Mozes van de berg afdaalde, kwam het volk bijeen bij Aäron, en zij zeiden tegen hem: Sta op, maak voor ons goden die vóór ons uit gaan, want die Mozes, de man die ons uit het land Egypte geleid heeft – wij weten niet wat er met hem gebeurd is. En Aäron zei tegen hen: Ruk de gouden ringen die uw vrouwen, uw zonen en uw dochters in hun oren hebben, af, en breng ze bij mij. Toen rukte heel het volk de gouden ringen die ze in hun oren hadden, af en zij brachten ze bij Aäron. Hij nam ze van hen aan, hij bewerkte ze met een graveerstift en maakte er een gegoten kalf van. Toen zeiden zij: Dit zijn uw goden, Israël, die u uit het land Egypte geleid hebben”.
Exodus 32 vers 1 t/m 4
Ik moest in dit verband ook denken aan het volk Israël uit de tijd van Samuël dat zo nodig een koning moest hebben en waarom ook alweer? De volgende tekst geeft het antwoord:
“Maar het volk weigerde naar de stem van Samuel te luisteren. Zij zeiden: Nee, er moet toch een koning over ons komen. Dan zullen wij ook zijn als al de volken; onze koning zal ons leiding geven en hij zal voor ons uit gaan en onze oorlogen voeren”.
1 Samuel 8 vers 19 en 20
“Dan zullen wij ook zijn als al de volken”. Ik geloof dat dit, gelijk willen zijn aan de wereld, de belangrijkste reden was voor het bestaan van de afgodsbeelden in Israël. Volgens mij had Egypte als wereldmacht een enorme invloed op de wereld waarin Mozes leefde net zoals bijvoorbeeld Amerika die had op onze cultuur in de twintigste eeuw. Het vakmanschap en de architectuur van Egypte stonden toen al op zo’n hoog niveau dat we daar nu nog steeds van onder de indruk zijn. Het is daarom niet onredelijk om te veronderstellen dat het volk Israël zoveel ontzag had voor hun overheersers dat zij de Egyptenaren inclusief hun afgodendienst als rolmodel zagen.
Ook al zijn wij zogenaamde vrijgevochten Nederlanders, die mentaliteit om bij de massa te willen horen komt ook in onze tijd veelvuldig voor. Ik verbaasde mij bijvoorbeeld over hoe gemakkelijk de bevolking tijdens de corona-uitbraak zijn vrijheden liet afpakken. Of dat je, in een paar jaar tijd, nu bijna alle oudere mensen standaard met een fietshelm op ziet fietsen. Die schapen mentaliteit zie je ook heel sterk terug in de modewereld. Een kleine groep bepaalt voor de hele wereld hoe je erbij zou moeten lopen. En ook al hebben veel vrouwen en meisjes niet het juiste lichaam voor sommige kledingstukken, ze volgen toch vaak blindelings de adviezen van de modehuizen op waardoor ze er soms belachelijk uit kunnen zien. Als jongentje kreeg ik schelden van mijn moeder als ik weer eens een gat in mijn broek had gemaakt maar tegenwoordig word je juist met bewondering aangekeken als je eruit ziet als een landloper.
Verder zijn er in mijn ervaring niet al te veel mensen met een doordachte mening. Veel mensen praten gewoon, woord voor woord, de krant of een tv programma na. Het zou mooi zijn als de mensen net zo veel vertrouwen hadden in de Bijbel als dat ze dat hebben in de media. Helaas is die media zo éénzijdig dat het bijna propaganda is. Nieuws uit bijvoorbeeld Amerika wordt hier rechtstreeks overgenomen van de linkse Amerikaanse media omdat die zo’n beetje een monopolie hadden op wat er aan nieuws naar buiten kwam. Dank zij de alternatieve media komt daar nu gelukkig een beetje verandering in. Toch willen wij blijkbaar zo graag bij de heersende macht horen dat we daar zelfs, bewust of onbewust, de waarheid voor aan de kant schuiven.
Ik denk overigens niet dat je “de meerderheid” moet verwarren met “de wereld”. Want is het echt de meerderheid van de mensen die de heersende opvattingen bepaalt in de wereld? Volgens mij wordt het denken en handelen in de wereld, of de zogenoemde tijdgeest, bepaald door een onzichtbare macht die zeker niet democratisch verkozen is. Maar wie is volgens de Bijbel nu eigenlijk de heerser van de wereld? Er zijn christenen die beweren dat de Here Jezus op dit moment de wereld regeert maar hoe ze daar bijkomen is mij een raadsel.
“En daarna bracht de duivel Hem op een hoge berg en liet Hem in een ogenblik tijd al de koninkrijken van de wereld zien. En de duivel zei tegen Hem: Ik zal U al deze macht en de heerlijkheid van deze koninkrijken geven, want die is aan mij overgegeven en ik geef die aan wie ik maar wil”.
Lukas 4 vers 5 en 6
De satan wordt in Johannes de vorst van deze wereld genoemd en ik denk dat hij, ondanks dat hij al verslagen is, nog steeds die macht heeft totdat de Here Jezus terug komt. Want ik zie bewijzen genoeg voor alle ellende die de satan veroorzaakt. Volgens mij is een koning verantwoordelijk voor wat er in zijn koninkrijk gebeurt. Ik denk dat als onze Here Jezus nu echt op aarde zou regeren dat er dan geen sprake meer zou zijn van ongerechtigheid. Ik kan ook met zekerheid stellen dat er onder Zijn heerschappij geen baby’s meer uit elkaar getrokken worden in de baarmoeder.
Maar gelukkig zijn er nog wel beperkingen aan de macht van de satan omdat de wederhouder, de Heilige Geest, hem nog enigszins in toom houdt. En dat weten we weer omdat de satan en de antichrist pas hun onbelemmerde gang kunnen gaan in de laatste zeven jaar nadat de wederhouder is weggenomen van de aarde.
“Heb de wereld niet lief en ook niet wat in de wereld is. Als iemand de wereld liefheeft, is de liefde van de Vader niet in hem. Want al wat in de wereld is: de begeerte van het vlees, de begeerte van de ogen en de hoogmoed van het leven, is niet uit de Vader, maar is uit de wereld”.
1 Johannes 2 vers 15 en 16
Ik concludeer dat wij niet al te veel mogen neerkijken op de afgodendienst van het volk Israël omdat wij eigenlijk veel erger zijn dan zij ooit waren. Die afgoden van toen en onze talloze idolen van nu zijn eigenlijk allemaal uitingen om bij de wereld te willen horen. En dat betekent dat als wij, in wat voor vorm dan ook, de wereld aanbidden, wij altijd recht tegenover God staan. Wij zouden ons beter kunnen afvragen of al die idolen onze aanbidding werkelijk waard zijn. Want wat betekent eigenlijk het gezegde: “ere wie ere toekomt”?