Er kwamen recent allerlei calvinistische dingen op mijn pad en ik wist eigenlijk niet goed wat ik daar mee aan moest. Want ik heb eerlijk gezegd een grote afkeer van het calvinisme en ik was er wat mij betreft wel klaar mee. Het is gewoonlijk niet iets waar ik mij nog mee bezig houd en mijn mening daarover had ik al beknopt samengevat in het stukje over de vijf punten van Calvijn.
Het begon met een berichtje van een bevriende voorganger die door een diep dal gaat omdat het op dit moment, door allerlei kwalen, niet goed gaat met hem en zijn vrouw. Maar in dat berichtje haalde hij zondag 10 aan uit de Heidelbergse Catechismus. Omdat ik geen geschriften naast de Bijbel nodig heb was ik hier niet zo mee bekend en heb het dus opgezocht. Er staat zo ongeveer in dat alle goede dingen uit Gods hand komen maar ook alle slechte dingen. Ik heb daar zo mijn bedenkingen over en ik weet niet of hij dat ook zo bedoelde maar hij haalde daar klaarblijkelijk troost uit.
De volgende dag op YouTube verschenen er plotseling allerlei video’s over het calvinisme terwijl ik die niet eerder had opgezocht. En nee, ik denk niet dat dat een wonder was maar het was wel toevallig. Het waren video’s van iemand die vroeger calvinist was en nu een grote hoeveelheid video’s maakt die daartegenin gaan. Eén van de video’s ging over determinisme en dat is het geloof dat er geen vrije wil is en dat God alles bepaalt wat er gebeurt. In één van die video’s werd aan een bekende calvinistische hoogleraar gevraagd of een klein kind dat seksueel misbruikt was ook bepaald was door God. Zijn antwoord daarop was ja, omdat het lijden anders zinloos is en niet tot glorie van God zou zijn. Op de vraag waarom God dat überhaupt zou doen werd het gebruikelijke antwoord gegeven “het is een mysterie”. Het eerste wat bij mij opkwam was, hoe krijg je het uit je strot?
Deze video maker op YouTube beschouwt de calvinisten nog wel steeds als zijn broeders en zusters maar ik weet dat zo net nog niet. Want alle slechte dingen toeschrijven aan God is eigenlijk God Zelf slecht noemen en dat is volgens mij niets anders dan blasfemie (Godslastering). Want wie is hier dan de eigenlijke boosdoener? En als je de attributen van de satan toeschrijft aan God Zelf, waar heb je de satan dan nog voor nodig? Is het allemaal één groot toneelstuk? Volgens mij is het dan meer als een film waar alles van te voren is opgenomen, inclusief hoe het allemaal afloopt.
Hoewel ik uit een gereformeerd gezin kom, en misschien komt het omdat ik toen nog vrij jong was, heb ik nooit iets gehoord over determinisme in de kerk of in de catechisatie lessen. En ik kan mij niet voorstellen dat ik calvinist had kunnen worden door alleen de Bijbel te lezen op een onbewoond eiland. Ik vermoed dat er zonder calvinistische theologen die deze theologie verspreiden er niet veel calvinisten waren.
Ik weet dat er teksten in de Bijbel staan die sterk lijken te wijzen op uitverkiezing maar daar tegenover staan er ook genoeg overtuigende teksten die volgens mij de vrije wil bewijzen. En omdat ik geloof dat de Bijbel zichzelf niet tegenspreekt, weet ik dat die teksten met elkaar in overeenstemming gebracht kunnen worden. Ik heb dat echter niet echt serieus onderzocht omdat ik nooit heb geloofd dat determinisme een reële optie is.
Het moet gezegd worden dat er meerdere soorten calvinisten zijn. Het calvinisme bestaat uit vijf hoofdpunten en zij die de vijf punten onderschrijven worden ook wel hyper-calvinisten genoemd. Maar er zijn ook mensen die zich drie-punt of vier-punt calvinisten noemen. Dus je kunt ze eigenlijk niet allemaal over één kam scheren en daarom is mijn kritiek dus algemeen. Ik heb ook het idee dat niet iedereen die zich calvinist noemt helemaal begrijpt wat het calvinisme precies inhoud omdat ze zichzelf nogal eens tegenspreken. Zoals, God bepaalt van te voren of je goede of slechte dingen doet maar je bent toch zelf verantwoordelijk waar je terecht komt? Dat is volgens mij zo ongeveer het tegenovergestelde van logica. En ik heb ook een heel ander idee van rechtvaardigheid. De voorstanders van het calvinisme zijn vaak hoogbegaafde mensen maar dat betekent volgens mij niet dat ze ook wijs zijn. Ik vermoed dat het calvinisme vooral onder intellectuelen zo’n grote aantrekkingskracht heeft juist omdat het zo moeilijk te begrijpen is. En mensen die kritiek hebben op het calvinisme wordt dan ook vaak verweten dat ze er niets van snappen. Ik behoor tot deze groep.
Het lijkt alsof calvinisten alle teksten die gaan over uitverkiezing heilig verklaren en alle teksten die de vrije wil bewijzen wegredeneren. Maar zou je niet kunnen zeggen dat ik precies hetzelfde doe maar dan andersom? Dat zou je inderdaad kunnen zeggen maar toch denk ik, en hoop ik, dat dat niet het geval is omdat ik probeer de Bijbel te lezen als geheel en er geen dingen aan toevoeg. Zoals bijvoorbeeld de volgende bekende tekst die ik letterlijk zo lees en geloof zoals het er staat:
“Want zo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft”. Johannes 3 vers 16
De calvinist moet hier van maken in overeenstemming met zijn geloof: “Want zo lief heeft God sommigen gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat ieder die Hij heeft uitverkoren, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.” De calvinist moet dus in gedachten dingen toevoegen aan de tekst terwijl ik dat niet hoef te doen en de tekst kan blijven lezen zoals het er staat! Ik weet dat het calvinisme ongeloofwaardig klinkt voor wie er onbekend mee is dus laten we daarom nog even kijken wat het calvinisme precies inhoudt.
*Er is geen vrije wil.
*God is soeverein en bepaalt alles wat er in de wereld gebeurt, zowel de goede als de slechte dingen.
*De mens is totaal verdorven en kan uit zichzelf niets.
*God heeft van te voren bepaald waar iedereen terecht komt, hemel of hel.
*Jezus is alleen gestorven voor de uitverkorenen.
*Als je tot de uitverkorenen behoort kun je daar ook geen weerstand meer aan bieden.
*En als je bent uitverkoren, je daarin ook zal volharden. Dat laatste lijkt mij logisch gezien de voorgaande leringen.
Laten we aan de hand van verschillende Bijbelteksten deze dingen weerleggen. Er wordt beweerd dat God alle slechte dingen bepaalt vanaf het begin?
“En dit is de boodschap die wij van Hem gehoord hebben en aan u verkondigen, dat God licht is en dat in Hem in het geheel geen duisternis is”. 1 Johannes 1 vers 5
“Genadig en barmhartig is de HEERE, geduldig en groot aan goedertierenheid. De HEERE is voor allen goed, Zijn barmhartigheid rust op al Zijn werken.” Psalm 145 vers 8 en 9
“Laat niemand zeggen, als hij verzocht wordt: ik word door God verzocht. God immers kan niet verzocht worden met het kwade en Hijzelf verzoekt niemand. Maar ieder mens wordt verzocht, als hij door zijn eigen begeerte wordt meegesleurd en verlokt.”
Jacobus 1 vers 13 en 14
Deze drie teksten zeggen mij dat het onmogelijk is dat God zomaar mensen bestemd voor de hel. Want God is goed! Als de betekenis van het woord “goed” kan betekenen dat God ook onrechtvaardige of slechte dingen kan doen verliest het woord volgens mij zijn meest basale bruikbaarheid. Is de Heer voor allen goed, zoals het er staat, of alleen voor de uitverkorenen? En in de derde tekst, hoe kan God de slechte dingen bepalen als er duidelijk staat dat Hij niemand verzoekt? En hoe kan een mens door zijn eigen begeerte worden meegesleurd als hij geen vrije wil heeft?
“Zij hebben de hoogten van de Baäl gebouwd om hun kinderen met vuur te verbranden als brandoffers voor de Baäl, wat Ik niet geboden en niet gesproken heb, en in Mijn hart niet is opgekomen.” Jeremia 19 vers 5
Ik vind deze tekst zo prachtig omdat het duidelijk is dat er geen slechte dingen in het hart van God opkomen en dat er een vrije wil bestaat omdat dit volk iets deed wat God ten zeerste afkeurde! Dit lijkt ook de bewijstekst te zijn dat God niet alles bepaalt omdat er staat dat Hij deze dingen niet geboden en gesproken had! Je kunt volgens mij niet langer zeggen dat God alles bepaalt, als het de ene keer wel en de andere keer niet gebeurt.
“Zeg tegen hen: Zo waar Ik leef, spreekt de Heere HEERE, Ik vind geen vreugde in de dood van de Goddeloze, maar daarin dat de goddeloze zich bekeert van zijn weg en leeft! Bekeer u, bekeer u van uw slechte wegen, want waarom zou u sterven, huis van Israël?” Ezechiël 33 vers 11
“De Heere vertraagt de belofte niet (zoals sommigen dat als traagheid beschouwen), maar Hij heeft geduld met ons en wil niet dat enigen verloren gaan, maar dat allen tot bekering komen.”
2 Petrus 3 vers 9
Hoe kan de goddeloze zich bekeren als er geen vrije wil is? God wil niet dat zij verloren gaan en toch gebeurt dat wel, ondanks dat God het niet wil! Wat kan dit anders betekenen dan dat er een vrije wil is? Als er geen vrije wil is en God van te voren bepaalt of iemand in de hel belandt, hoe is dat tot glorie van God? Zelfs een klein kind herkent hierin de onrechtvaardigheid. Ik denk dat een soevereine God bij machte is de mens te schapen met een vrije wil want zijn wij niet gemaakt naar Zijn beeld? En zonder vrije wil is er ook geen echte liefde! Dan hebben de volgende teksten weinig betekenis.
“Geliefden, laten wij elkaar liefhebben, want de liefde is uit God; en ieder die liefheeft, is uit God geboren en kent God. Wie niet liefheeft, kent God niet, want God is liefde. Hierin is de liefde van God aan ons geopenbaard, dat God Zijn eniggeboren Zoon in de wereld gezonden heeft, opdat wij zouden leven door Hem. Hierin is de liefde, niet dat wij God liefgehad hebben, maar dat Hij ons heeft liefgehad en Zijn Zoon zond als verzoening voor onze zonden. Geliefden, als God ons zo liefhad, moeten wij ook elkaar liefhebben.” 1 Johannes 4 vers 7 t/m 11
“Heb de wereld niet lief en ook niet wat in de wereld is. Als iemand de wereld liefheeft, is de liefde van de Vader niet in hem. Want al wat in de wereld is: de begeerte van het vlees, de begeerte van de ogen en de hoogmoed van het leven, is niet uit de Vader, maar is uit de wereld. En de wereld gaat voorbij met haar begeerte; maar wie de wil van God doet, blijft tot in eeuwigheid.”
1 Johannes 2 vers 15 t/m 17
De tranen schieten mij in de ogen als ik deze teksten op mij in laat werken. Want wie heeft er grotere liefde dan God Zelf? Het verhaal is zo bekend dat het ons misschien niet meer raakt maar wat de Here Jezus voor ons heeft gedaan is de grootste gebeurtenis in de geschiedenis ooit! Hoe kun je zeggen dat deze geweldige goede Godheid alle slechte dingen bepaald heeft?
En de tweede tekst zegt wederom dat de ellende niet uit God is maar uit de wereld. En hoe kan ik de wil doen van God als ik niet het vermogen heb om dat te doen? Wat mij betreft is het calvinisme een verwerpelijke filosofie uit de afgrond.
Hoewel er eigenlijk niets te lachen is, sluit ik toch af met een flauw grapje dat tegenstanders van het calvinisme vaak maken. Als het calvinisme toch waar blijkt te zijn dan heeft God dus van te voren bepaald dat ik er niet in geloof.
En het lijkt mij dat je daar dan bijzonder weinig aan kunt doen!